Euforie voor de val

Ik schrijf deze ideeën neer terwijl ik reis tussen Parijs, België, Riga en Finland.

Het zijn zotte tijden voor de wereld. Voor de schermen, op het podium, lijkt alles weer goed te gaan. Er kan weer goed nieuws worden gebracht. Het ergste van de crisis is voorbij, daar lijkt nu wel iedereen van overtuigd. Dat achter deze schermen beerputten wagenwijd open liggen te stinken, dringt nog niet door tot in de neus van het brede publiek.

“Ik had een jaar als een beursgrafiek. Bergop, bergaf. Te veel pieken en dalen om er een trofee aan over te houden. De mensen zijn voor of tegen mij. Dat zal wel zo blijven.” Wielrenner Frank Vandenbroucke

De financiële markten, in het bijzonder de aandelenmarkten, zijn bezig aan een uitzonderlijk herstel. De stijging die we sinds maart kennen is historisch. Enkel gezien tijden de jaren ’30. Een depressie heeft zo zijn karakteristieken. De aandelenmarkten zijn manisch-depressief. En we zitten nu in het manische gedeelte. Zonder nieuwe stimuli van de overheden in de komende maanden, zonder een overvloed van liquiditeiten van de centrale banken, is een complete ineenstorting van de aandelenmarkten en de wereldwijde economie onvermijdelijk een vraag van wanneer en niet van waarom. Maar dat is niet het gevoel dat nu leeft. Integendeel. Euforie komt weer in de mode.

“Twee maanden geleden ben ik weggevlucht uit Italië. En heb ik nu zin om te gaan shoppen in Milaan, dan nemen we toch gewoon het vliegtuig.” Wielerheld Frank Vandenbroucke

In Milaan, Parijs en andere steden zijn de modeweken beëindigd. De mode voor de komende zomer is ultrakort. Zeer korte rokken voor de dames. Dat is een teken van euforie. Sommigen zeggen dat mode een voorspellende kracht heeft voor de economie. Het geeft weer wat leeft bij de mensen. Als trendwatcher moet ik zulke dingen opvolgen. Die trend lijkt me gebaseerd op een illusie. Op hoop die nooit realiteit zal worden. De wereld zit in een ontkenningsfase en je ziet dit sterk weergegeven in de toekomstige modetrends. Iedereen leeft op hoop, het gevoel dat het ergste van de crisis voorbij is en er mag al weer wat buitensporig worden gedaan.

“Ik was 23, ik stond aan de top en ik had alles te zeggen. Maar als ik nu omkijk: welke dwaasheden heb ik niet allemaal gezegd en gedaan.” Wielergod Frank Vandenbroucke

Ik was deze week in Parijs. Meer bepaald in La Défense, het financiële centrum. Talk of the town was de benoeming van de 23-jarige Jean Sarkozy in de bestuursraad van La Défense, het grootste financiële centrum van continentaal Europa. Nicolas Sarkozy werd in de pers beschuldigd van nepotisme. Ik heb niets tegen de kracht en de kennis van 23-jarigen. De filosoof René Descartes schreef ooit dat je op 23-jarige leeftijd alles kan beginnen waarmaken. Ik twijfel daar niet. Alexander de Grote begon een wereldrijk bijeen te sprokkelen op die leeftijd. Het zijn nu andere tijden en Europa wordt geregeerd door clowns zoals Sarkozy, Berlusconi, Gordon Brown, Barrosso, Verhofstadt en andere idioten. Europa is klaar voor de val.

De banken lijken hersteld van hun val. Dat geloven ze zelf maar al te graag. Dinsdagavond hebben een stelletje bankiers van de grootste Nederlandse bank in staatshanden en ’s werelds grootste asset manager in alternatieve beleggingen het champagneglas geklonken op mooie tijden die ons te wachten staan (sic). Het decor was Pershing Hall. Er werd mij verteld dat zo goed als het meest trendy restaurant/bar was van de lichtstad. Ik was onder de indruk. De volgende dag was er een training. Maar na drie uur en een half ploften al weer de champagneflessen op het 34ste verdiep van de SocGen-Tower. Was het daar waar Jérôme Kerviel miljarden euro’s had weggeblazen in het begin van 2008? Wat deed het er toe? Het is eind 2009, de zon scheen en de lucht was blauw, net als de toekomst.

Ik vroeg me af of het zo aanvoelde in 1930, toen de schok van de Wall Street crash was weggeëbd en de markt weer sterk begon te stijgen. Dat gevoel van valse euforie en iedereen die zichzelf maar oppepte met illusies.

Samen met de champagne kwamen de grote verhalen naar boven. Hoe de Franse bankiers vorig jaar in paniek waren. Hoe ze op het laatste nippertje, de vrijdagavond 12 september 2008 om 23u45, nog miljoenen dollars aan liquiditeiten bij Lehman Brothers konden wegtrekken. Net voor het faillissement van de eeuw.

Dat het allemaal niet meer opnieuw gaat gebeuren. Dat kan niet. Dat we het zeker niet meer zullen zien in de komende vijf jaar. Want dat kan niet.

Ik zei dat in 1931 de Kredit-Anstalt in Oostenrijk bankroet ging en de Depressie echt inluidde. Dat men na de eerste bank run op de Kredit Anstalt in 1929 ook waarschijnlijk dacht dat het niet meer opnieuw ging gebeuren. Dat de overheden die boel in 1929 wél nog konden redden, maar de hulp in 1931 tevergeefs was omdat de banken te groot waren. Ik zei dat je moet kijken naar wat er gebeurd is met JP Morgan en Goldman Sachs in de voorbije maanden. Deze banken zijn monsters geworden die de overheden in de toekomst meer dan waarschijnlijk niet meer kunnen redden met hun waardeloos papier.

Ik dronk Japans Asahi bier op kosten van die Franse bankiers. Je moet toch op een bepaalde manier de Japanse export, die met meer dan 30% keldert, ondersteunen?

Dat het niet meer gaat gebeuren. Dat kreeg ik te horen. En ik was niet overtuigd. Integendeel, het overtuigde me nog meer dat wat komen zal pas echt pijn zal doen. Want wees nu eerlijk, veel mensen lachen de crisis nog steeds uit in het gezicht.

Dit zal niet blijven duren. Voor vele anderen begint het tergend lang te duren. In Las Vegas gaat MGM Mirage een nieuwe goktempel openen en er stonden vacatures open voor 12.000 mensen. Twaalfduizend nieuwe jobs! Wie zegt nog dat werkloosheid een probleem is? Zeveraars en doemdenkers? Een fata morgana in de woestijn van Nevada? Jammer, maar 160.000 mensen hebben gereageerd op de vacatures. Honderd en zestigduizend werklozen die werk willen. Daar kan je een stad mee vullen maar geen stad waar de wetten lang gerespecteerd zullen worden. Het wilde westen zal nooit meer zijn zoals het geweest is. De werkloosheid gaat door het dak in de VS. Vele economen zeggen dat dit een achterlopende indicator is. Ja, dat is waar. Maar het zal zo hard achter lopen dat het de voorloper zal zijn voor de volgende crisis.

Laten we nog wat arroganter worden en kijken wat ik de voorbije maanden heb geschreven en hoe de zaken nu evolueren.

Ik schreef herhaaldelijk dat de munten van de Baltische Staten rijp zijn voor de slachtbank. De Baltische economieën krimpen met 20% en je ziet amper iets in het straatbeeld. Dat verwacht ik toch opnieuw in Riga. Maar de gordijnen waarachter de stank ligt, kunnen deze winter wel eens opgaan. Het aantal werklozen, vooral bij jongeren, stijgt keihard en na een paar maanden valt men daar terug op een minimumloon van ongeveer 50 euro per maand. Dat is weinig om te overleven in een koude winter. Nieuwe rellen zullen niet uitblijven. De overheid heeft al zwaar bespaard (iets wat ze in België niet kennen). Er werd bespaard op leraren in het onderwijs, op lonen bij de ambtenaren, op pensioenen, et cetera. Men moet nog besparen maar de overheid wordt bang voor sociale onrust. Als ze niet verder besparen, dan moeten ze hun munt laten devalueren ten opzichte van de euro en dat wil men niet. Men wil toetreden tot de euro in het volgende decennium en wil hier niet van afstappen. Als men de munt devalueert zullen de meeste mensen hun hypotheek (die meestal in euro’s opgenomen is) niet meer kunnen afbetalen. En zeggen dat de huizenprijzen daar nu al tussen de 50 en 70% zijn gedaald. De Letse overheid besloot dat banken die hypotheken weggaven in het verleden bij mensen die hun huis nu niet meer kunnen afbetalen enkel nog de verkoopwaarde kunnen recupereren. Het zijn vooral Zweedse banken die de Balten financierden in hun drang om een huis te kopen. En nu lijkt Zweden genoeg te hebben van dit belachelijke Baltische gedrag. Het zal een kettingreactie ontketenen die een devaluatie van de Baltische munten zal veroorzaken en dan valt te wachten of er nog domino’s vallen in Oost-Europa.

Ik schreef herhaaldelijk over het geopolitieke probleem dat Pakistan is. Waziristan is het Molenbeek van de wereld (en Molenbeek is de Brusselse gemeente waar de politie niet meer durft patrouilleren). Het Pakistaanse leger wil het gevecht aangaan met de Taliban in het onherbergzame Waziristan, het grensgebied met Afghanistan.

De laatste 10 dagen is het één en al onrust en een geplof van bommen in Pakistan. Niet enkel in Waziristan maar in elke stad die je kan inbeelden. “Lahore becomes new frontline”, kopte The Financial Times deze week. Maar ik wist al eerder dat dit zou gebeuren. In mei wist het Pakistaanse leger de Taliban weg te drijven uit de SWAT-vallei waar ze eerder controle hadden verworven. De Taliban stond op het punt op te rukken naar de hoofdstad Islamabad. De Taliban kreeg enkele zware tikken te verduren en trok zich terug om toe te slaan. Hard toe te slaan, blijkt nu. Bomaanslagen over het hele land. Zelfs in Lahore, wat op een steenworp van India ligt. Bomaanslagen tegen het hoofdkwartier van de Verenigde Naties en bomaanslagen op het hoofdkwartier van het Pakistaanse leger in Rawalpindi. Als de Pakistaanse staat omver wordt geworpen, wat Hilary Clinton niet verwacht (maar wie gelooft haar?), dan krijg je problemen. De onrust in India zal zo hard toenemen en je kan gaan denken dat Indiërs zullen vluchten, letterlijk met de voeten, en monetair zullen ze vluchten in het goud. Vergeet niet dat Pakistan atoomwapens heeft.

Dit gebeurt allemaal terwijl Amerikaans president Obama 40.000 extra soldaten naar Afghanistan stuurde. De Nobelprijs voor de Vrede is een lacher. Dat Obama een wereldoorlog riskeert in het volgende decennium gelooft amper iemand behalve ikzelf, en in het licht van de Nobelprijs zal dit uitermate grappig zijn.

Wat wil Obama? Een oorlog in Irak, Iran, Afghanistan én Pakistan. Daar is de tijd terug van Alexander de Grote!!! Misschien kunnen de hoofdsteden van Irak, Iran, Afghanistan én Pakistan met onmiddellijke ingang herdoopt worden tot Obama-stad. Net zoals er ettelijke Alexandrië’s genoemd werden ten tijde van Alexanders verovertocht door Perzië en India? Uiteindelijk beet hij toch in het zand en het zal met Obama niet anders zijn.

Anderzijds toch wel heldhaftig dat hij dit wil doen. Als niemand de extremisten bevecht, zit het Westen óók met de problemen. Dat van oprukkend moslimfundamentalisme. Maar als de VS overal wil gaan vechten, hoe gaan ze dit financieren? Geen enkel wereldrijk kon de waarde van de munt behouden wanneer ze op zoveel gebieden tegelijkertijd veldslagen uitvochten. Vele goudstandaarden werden daar al op beëindigd. Van Alexander, over de Romeinen tot de Britten.

Ik vertrek naar rustigere oorden. Finland wacht.

En de voorbije weken wist de goudprijs verder door te breken. Net als de zilverprijs, die voorlopig niet versneld ten opzichte van goud.

“Mijn grote sterkte schuilt in mijn hoofd. Niet alleen ben ik compleet als renner, geschikt voor alle terreinen, ik kan me vooral opladen voor elke nieuwe opdracht.” Gevallen wielergod Frank VDB

De goudprijs zit in de “winning mood”. Net zoals Belgisch wielrenner Philippe Gilbert. Gilbert wist in 10 dagen vier mooie wedstrijden te winnen waaronder twee wielerklassiekers. Gilbert is fundamenteel sterker geworden en gegroeid in de voorbije jaren. Na vele jaren van onbesuisde aanvallen, oogst hij nu de beloningen. Maar dit is niet alles. Dat het nu zo snel op elkaar volgt, heeft gegarandeerd met een psychologie te maken. De “winning mood”, weet je wel.

Dat zal ook ooit en plots op korte tijd met het goud gebeuren. Goud zal in een toekomst, die nu nog in de verte ligt, in een complete “winning mood” komen. Het vertrouwen in goud zal op zeer korte tijd enorm toenemen. Dat gebeurde met de goudprijs eind 1979 en begin 1980 toen het op een kwestie van maanden bijna verdubbelde tot 850 dollar. In slechts een kwestie van dagen steeg het van 700 dollar naar 850 dollar. Dat zal in de toekomst ook gebeuren maar op geheel andere niveau’s. In de toekomst, die nu nog onwerkelijk lijkt, kan goud stijgen van pakweg 5000 dollar naar 9000 dollar in een kwestie van maanden. Het kan makkelijk van pakweg 7500 dollar naar 9000 dollar gaan in een kwestie van dagen. Dat is geen exacte wetenschap, hier is verbeelding voor nodig. Verbeelding die belangrijker is dan kennis.

Net op het moment dat het vertrouwen in goud ‘sky-high’ zal gaan, zal het vertrouwen in andere zaken kelderen. Namelijk, het vertrouwen in de dollar, het vertrouwen in papiergeld. De waarde van papiergeld kan dan in een kwestie van dagen compleet onderuit gaan door een volledig wegvallen van vertrouwen. De waarde van het papiergeld (en digitaal geld) kan dan instorten zoals een waterval.

Die switch van vertrouwen dat zich concentreert in het ene en vertrouwen dat compleet wegvalt in het andere is een belangrijk psychologisch en universeel fenomeen. Net zoals het (zelf)vertrouwen zich de voorbije week concentreerde in de wielrenner Philippe Gilbert en tot enorme successen leidde, viel dat (zelf)vertrouwen compleet weg in een andere wielrenner, met desastreuze en jammerlijke gevolgen: Frank Vandenbroucke.

Ik heb aan wielrennen gedaan met Philippe Gilbert. Ik weet hoe bepaalde zaken ineen zitten. Een van mijn beste wedstrijden was Beveren-Kemmel-Beveren. Het is even nostalgisch als het klinkt. Ikzelf verkeerde in een superieure dag en ging met de kopgroep mee over de Monteberg en co. Uiteindelijk wist de enige Waal van het deelnemersveld te winnen.

Ik heb geleerd dat het leven is zoals het wielrennen en dat de financiële wereld ook niet anders in elkaar zit.

Met Frank Vandenbroucke is het ‘Rest in Peace’. Het werd gedacht en gezegd dat dit kon gebeuren. Uit betrouwbare bron weet ik dat Frank VDB in de weken na zijn glorieuze overwinning in Luik-Bastenaken-Luik van 1999, in de vierdaagse van Duinkerken, nooit ’s nachts kon of mocht inslapen. In hotelkamers moest hij rond zijn bed lopen. Hij mocht niet liggen of zijn bloed ging stoppen met circuleren als gevolg van dopingmiddelen.

Dit is nu het lot van fiat (papier- en digitaal) geld. Als gevolg van dopingmiddelen kan het monetaire systeem elk moment breken. Overheden en centrale banken lopen als zotten ’s nachts rond het bed zodat het bloed zou blijven stromen richting hersenen (bedrijven) en het hart (banken).

Dit gaat fout aflopen. Daar bestaat voor mij geen twijfel meer over. Enkel de verbeelding rest ons nog hoe en wanneer dit gaat gebeuren. Voor de overheden zal het niet R.I.P. zijn. Het wordt R.I.W. : Rest in War.