Voorspellingen 2009: een stand van zaken

Dit is de tekst die ik begin dit jaar neerschreef. Alles wat in italic staat, schuin gedrukt, heb ik nu toegevoegd. Dat zijn de nieuwe bedenkingen, de stand van zaken.


In de loop van 2009 zal het meer en meer duidelijk worden dat de wereld in een Nieuwe Grote Depressie is geworpen. De wereld komt in de greep van een economische depressie, ook al zal de meerderheid van de media, de politici en de economen het pakweg een ‘wet t-shirt party’ noemen. De volledige crisis zal verteerd moeten worden als een gastronomisch menu. De kredietcrisis is het voorgerecht. De crisis van het wereldwijde monetaire systeem, de muntencrisis, de crisis van het papiergeld, wordt het hoofdgerecht. En zal weldra (zéér heet) worden opgediend. Het lekkerste, het dessert, wordt de terugkeer van het goud in het monetaire systeem, de terugkeer van hoop voor de wereld. Het ganse menu zal niet enkel in 2009 worden opgediend maar ook nog tot diep in het volgende decennium. De voorspellingen die hier dus gemaakt worden hebben niet alleen hun gevolg voor dit jaar, maar ook voor de jaren vanaf 2010.

Voor 2009:

1) De goudprijs stijgt met 50%. Zilver stijgt meer.
In progress. Sinds begin dit jaar steeg de goudprijs met 6%, de zilverprijs met 18%. Er is nog een lange weg te gaan. In de komende 5 maanden moet goud dus nog met meer dan 40% stijgen om mijn voorspelling te laten uitkomen. Dit is echter niet onmogelijk. De goudprijs gedraagt zich naar gewoonte veel sterker in het najaar.

Op deze grafiek zie je dat goudprijs vaak snel begint te stijgen vanaf eind augustus.

Seizoensgebonden factoren bepalen dat er in het najaar steeds een grotere vraag naar goud is. Indiërs hebben dan hun trouwfeesten en in december zijn er de eindejaarsfeesten die de vraag naar goud, voornamelijk als juwelen doen toenemen.

Echter, dit is niet de factor die goud naar ongekende hoogten zal stuwen. Het is eerder de verdere instorting van het financiële systeem, de onhoudbaarheid van de wereldwijde schuldenberg. De aandelenbeurzen zijn in het najaar steeds gevoeliger voor sterke dalingen. Eén factor die de goudprijs de komende maanden sterk omhoog kan duwen is het crashen van de obligatiemarkt. Of, om de crash te verhinderen, zullen centrale banken nog meer geld drukken. Eén van beide zaken zal plaatsvinden en het zal héél positief zijn voor goud. Zilver is nu al meer gestegen dan goud. Er is geen reden om te denken dat deze trend zich niet zal verder zetten. De zilverprijs is vorig jaar zwaar afgestraft, een crash in zilver die werd veroorzaakt door grove manipulatie van twee Angelsaksische grootbanken. De manipulatie van zilver (en ook van goud) zal op een dag gebroken worden en dit zal een glorieuze dag zijn. Het is verre van zeker dat dit in 2009 zal plaatsvinden. Maar, je moet er meer rekening houden dat het elk weekend kan gebeuren. Het is niet te voorspellen, waarschijnlijk zelfs niet door de ‘insiders’, de manipulatoren zelf. Maar het zal gebeuren. En dan zal de wereld breken. Helaas.

2) De olieprijs verdubbelt. Van de huidige niveaus betekent dit een olieprijs van 75 à 80 dollar per vat. Nog steeds veel te goedkoop. Ik zie de olieprijs de komende jaren nog steeds stijgen naar 300, 400 dollar per vat. De olieprijs zal in 2009 stijgen om verschillende redenen. De sterke daling is overdreven en uiteindelijk ook gevoed door speculanten. De olieprijs zal uiteindelijk ook terug stijgen omwille van geopolitieke redenen. Daarnaast zal de vraag niet zozeer toenemen (als gevolg van de depressie) maar zal het aanbod wel in het probleem komen. Dit fenomeen zal zich enorm versterken in de komende jaren zodat rantsoenering van olie de kop zal opsteken in de westerse wereld.
CHECK + In progress. De olieprijs verdubbelde inderdaad al bijna in de eerste 6 maanden. De olieprijs ging in juni al eens tot 74 dollar. De olieprijs is sindsdien wat teruggevallen tot 60$ en daarna weer wat aan het stijgen. De komende jaren zal een oliecrisis van epische proporties plaatsvinden en de wereld zal er niet klaar voor zijn.

De financiële crisis + een oliecrisis = een dodelijke cocktail:

3) De kredietcrisis blijft verder aanwakkeren. Westerse banken zullen nog miljarden aan herkapitalisaties moeten doorvoeren. Een nationalisering van het Amerikaanse bankensysteem wacht.
CHECK + In progress. Hoewel het allemaal minder in het nieuws lijkt te komen, blijft de kredietcrisis verder aanwakkeren op alle vlakken. Er zijn hier en daar verbeteringen maar evenzeer stelt men soms een vertraging van de verslechtering voor als een verbetering. Het blijft in vele gevallen een verslechtering. In 2007 dachten overheidsinstanties dat de kredietcrisis (in eerste instantie subprime) geen gevolgen zou hebben voor de algehele economie. Wat een lacher, blijkt nu achteraf. De verliezen van de meeste banken blijven oplopen. Enkele Amerikaanse banken (JP Morgan, Goldman Sachs) konden opnieuw reusachtige winsten bekendmaken. Deze banken profiteren op nooit geziene wijze van het wegvallen van concurrenten (Lehman Brothers, Bear Stearns, Merrill, Wachovia, etc.) De banden tussen JPM en Goldman zijn zéér groot. Samenzweringstheorieën beginnen welig te tieren. En bevatten in de meeste gevallen de waarheid!!!!!!

Ondanks de hulp van de overheden blijft de kost om de banken te redden met gigantische proporties toenemen. De totale kost wordt nu op 24 biljoen dollar geschat. Terwijl men eerst dacht dat er geen verliezen zouden zijn, daarna een paar honderden miljoenen, daarna een paar honderden miljarden, daarna een paar biljoen. Nu al 24 biljoen. PS: Belgische bank KBC gaat nog een klap van jewelste rond de oren krijgen. Erger is, dat we een tweede golf van de kredietcrisis kunnen krijgen. Een nieuwe wereldbank zoals Lehman Brothers kan failliet gaan. Dit zal dan het vertrouwen in de banken dan helemaal kelderen. Een bank holiday zal moeten uitgeroepen worden om bankruns en een complete ineenstorting van het systeem te vermijden. Je zou kunnen zeggen dat we in het oog van de storm beland zijn. Maar dat zou betekenen dat we halfweg zijn. Ik denk eerder dat we net de eerste storm van het orkaanseizoen gehad hebben…


4) De markt in credit default swaps (ongeveer 60 000 miljard dollar) kan verder in de fik vliegen als gevolg van het toenemend aantal faillissementen. Het tikt als een atoombom onder het bankensysteem. Indien deze markt niet langzaam smelt maar ontploft, zullen overheden wereldwijd een ‘bank holiday’ moeten inroepen.
In progress. De markt in credit default swaps blijft tikken. Een nieuwe markt is onder mijn radar gekomen, die van de intrest rate swaps. Deze markt is minstens 5 keer groter dan de CDS markt (meer dan 200 000 miljard dollar). Deze markt is allergisch voor een verhoging van de langetermijnrente. Deze rente wil nu gaan stijgen omdat er teveel obligaties uitgegeven worden door overheden. Obligaties brengen een bepaalde rente op maar hoe meer obligaties er op de markt worden gesmeten hoe meer rente de bieders zullen vragen omdat het risico groter wordt dat de obligaties (schuldpapier) niet kunnen worden terugbetaald door de schuldenaar (overheden). Als de obligatiemarkt breekt, dan breekt de hel los. Dan ontploffen bij vele banken intrest rate swaps en dan mogen alle banken onmiddellijk toe. Overheden zullen verhinderen dat de lange termijn rente gaat stijgen door zelf hun obligaties op te kopen met vers gedrukt geld. Een enorm pervers spel dat veel vers geld in het financieel systeem brengt en de potentie heeft op massieve inflatie in de toekomst te creëren.

5) Overheidsobligaties zijn een zeepbel geworden. De zeepbel zal in stand worden gehouden door overheden en centrale banken die met nieuw gedrukt geld zullen worden opgekocht. Obligaties zullen waardeloos worden omdat de munt waarin ze worden uitgedrukt waardeloos zal worden.
CHECK + In progress. Overheidsobligaties zijn inderdaad een zeepbel geworden. Sinds begin dit jaar zijn ze gevoelig in waarde gedaald. Maar overheden en centrale banken hebben de daling proberen te temperen (en daardoor proberen ze dat de rente niet gaat stijgen zoals ik in punt 4 al besprak). Op 17 maart besloot de Amerikaanse centrale bank voor 1000 miljard dollar aan obligaties op te kopen in de komende maanden, dit met vers gedrukt geld. Geen papiergeld, gewoon de druk op de digitale knop. WAANZIN! De dollar ging natuurlijk zwaar onderuit de volgende dagen, net als obligatieprijzen. Voorlopig valt de daling van de beide sindsdien nog licht uit, maar de daling zal in de komende maanden versnellen tot we opeens een waterval-effect hebben: een crash van de dollar en/of dollar-obligaties.

6) De muntencrisis kan elk moment goed van start gaan. Competitieve devaluaties tussen de dollar, euro, yen, yuan, roebel. Niemand wil de sterkste munt hebben. Overheden zullen wereldwijd massaal geld drukken om hun eigen schulden op te kopen!!!! Dit zal de geboorte van hyperinflatie betekenen. Hyperinflatie kan in 2009 mogelijk nog worden uitgesteld omdat het kredietsysteem plat ligt. In 2010 kan hyperinflatie niet meer ontkend worden. Binnen iets meer dan 11 maanden is het 2010…
In Progress.

7) De eerste devaluatie van de dollar zal de wereld schokken. De goudprijs kan vanaf nu elk weekend exploderen. Het heeft geen zin om te wachten. No gold, no glory. No guts, no gold. Men heeft lef nodig om fysiek goud te kopen.
Also very much in progress.

8) Huizenprijzen zullen in 2009 in vele landen ineenstorten. In de VS, Groot-Brittannië, Spanje, Ierland, Oost-Europa, en anderen blijven huizenprijzen sterk dalen. Ook in landen waar de huizenprijzen tot voor kort niet daalden, zullen nu verliezen worden opgetekend. De huizenprijzen zullen in België met gemak 15% dalen. Om daarna in 2010 nog verder te dalen. Appartementen kunnen in België met 50% dalen, huizenprijzen makkelijk met een paar tiental procent. Enkel onmiddellijke hyperinflatie kan huizenprijzen nominaal doen stijgen. Hyperinflatie lijkt eerst te zijn weggelegd voor Oost-Europa, Groot-Brittannië, de VS en mogelijk China. West-Europa (euro-land) kan nog het langst gevrijwaard blijven.
CHECK + In progress. Huizenprijzen blijven in Angelsaksische landen zwaar dalen. Zoals in een eerdere post gezegd zijn de huizenprijzen nu ook in België beginnen dalen. Nu de werkloosheid sterk stijgt en langdurig hoog zal blijven, zal dit nog meer dalingen in de huizensector veroorzaken.

Een grafiek van de huizenprijzen in de VS sinds 1890. De stijging sinds eind jaren 1990 leek onhoudbaar hoewel weinigen dat wilden inzien op het moment van de top. De val wordt niet gebroken. De daling zal misschien niet meer zo snel verlopen, niet meer versnellen maar het zal nog zijn tijd duren vooraleer huizenprijzen in de VS stabiliseren. Des te meer om de daaropvolgende grafiek.

De volgende grafiek kan de dood betekenen voor huizenprijzen in de VS. Het waren de zogenaamde "subprime" leningen die het vuur aan de lont staken. Mensen met subprime leningen die hun huis niet meer konden afbetalen. Hun maandelijkse afbetaling werd de afgelopen 2 jaar herzien en ze konden de verhoging van de afbetaling niet meer afbetalen. Er zijn echter nog andere soorten leningen waarvan de maandelijkse afbetalingen nog moeten aangepast worden en dit zal voor zeer onaangename verrassingen zorgen bij veel Amerikaanse huishoudens. Zelfs als ze niet werkloos zijn. Op de grafiek wordt aangeduid waar we nu zijn. Hoe hoger de balken, hoe meer leningen worden herzien. De voorbije maanden was het relatief kalm op dat vlak. Maar we gaan weer omhoog, meer hypotheek-herzieningen, meer mensen die hun hypotheek niet meer kunnen afbetalen, meer huizen die men zal moeten te koop aanbieden, en de negatieve spiraal versterkt zichzelf door de exploderende werkloosheid.

9) Toenemende werkloosheid wordt wereldwijd een probleem. Dit zal de sociale onrust tot ongekende proporties vergroten. We zullen rellen zien. Regeringen zullen omvallen. Revoluties in China, Rusland en de VS kunnen kiemen.
CHECK + In progress. Werkloosheid neemt wereldwijd toe. In de VS kennen ze nu al de langste grote werkloosheidsgolf sinds WO II. Begin dit jaar waren er in verschillende landen rellen. Sindsdien is het allemaal wat afgezwakt, alsof iedereen in slaap is gewiegd. Ik verwacht meer rellen vanaf de late herfst en wanneer we de winter ingaan. Steden zoals Los Angeles, Philadelphia zullen gevoelig blijken. Ook in Europa zal het opeens weer hard losbreken met rellen in West- en Oost-Europa. Revoluties zijn aan het kiemen. Zoals ik het nu zie, is er vooral in een revolutie in de Verenigde Staten aan het kiemen. Het lijkt ongeloofwaardig maar ik kan me voorlopig niet van deze indruk ontdoen.

De rode lijn op de grafiek is de toename van werklozen in de VS. Nog nooit zo lang en zo diep in het naoorlogse tijdperk..

10) Pakistan wordt een groot geopolitiek probleem. In vergelijking met wat in Pakistan zal gebeuren, zal de oorlog in Gaza op een cocktailparty lijken! In 2009 is de kans nog minimaal maar in de eerste helft van het volgende decennium volgt een Pakistaanse aanval met atoomwapens (op India). Dit moet duidelijk maken dat ik de Pakistaanse zaak ernstig neem.
BIG CHECK! Dit moet één van de meest onwaarschijnlijke voorspellingen geleken hebben begin dit jaar. Maar Pakistan kwam sindsdien in het nieuws door de gevechten tussen de Taliban en het Pakistaanse leger in de SWAT-vallei. Zware gevechten die het Pakistaanse leger (voorlopig) won en de Taliban werd verdreven uit de SWAT vallei. 2 miljoen mensen gingen echter op de vlucht wat een humanitaire crisis veroorzaakt. De acties van het Pakistaanse leger zullen zeker kwaad bloed zetten en een voedingsbodem betekenen voor het recruteren van nieuwe, jonge fundamentalisten. De westerse legers zitten in een moeras in AFPAK, Afghanistan & Pakistan. Nieuwe geopolitieke onrust in Pakistan zullen we zeker nog zien toenemen. Eén van de factoren die goud- en grondstoffenprijzen opnieuw de hoogte zullen injagen. De komende jaren zullen we een toename zien in de conflicten om grondstoffen.

11) Er zullen in 2009 grote bedrijven failliet gaan. Vraag me niet welke. Het zullen niet alleen banken zijn. Grote geglobaliseerde bedrijven, genre Arcelor Mittal, kunnen het faillissement aanvragen.
CHECK + In progress. General Motors ging bankroet. Chrysler ging bankroet. Twee van de grootse Amerikaanse autobouwers, bedrijven die decennia de American dream belichaamden. General Growth ging bankroet, minder bekend buiten de VS, maar het bedrijf was wel de tweede grootste eigenaar van commercieel vastgoed in de VS. Commercieel vastgoed (handelspanden etc) zijn als gevolg van de crisis ook hard in waarde aan het dalen. CIT ging (nog) niet bankroet maar het kan zeker nog gebeuren de komende maanden. CIT is een bank die leningen verstrekt aan ongeveer 1 miljoen kleine en middelgrote ondernemingen in de VS. De gevolgen zullen catastrofaal zijn voor de gewone Amerikaanse middenstander. Much more to come. In de VS én in Europa.

12) De munten van de Baltische staten (Estland, Letland en Litouwen) gaan zwaar in de problemen komen en zullen de invoering van de euro op hun buik kunnen schrijven. (ik zie de euro in de huidige hoedanigheid het volgende decennium niet overleven.)
CHECK + In progress. De munten van de Baltische staten zijn gekoppeld aan de euro. Maar sinds een paar maanden staan deze munten onder extreme druk. (reeds in eerder post vermeld). Ik denk dat de munten de link zullen moeten laten varen en gedevalueerd zullen worden. Voorlopig proberen de Baltische regeringen de devaluaties af te wenden door zwaar te herstructureren. Maar de Baltische economieën zijn aan het ineenstorten aan het ongekend snel tempo. Zo daalde het Bruto Nationaal Product van Litouwen met 22% in 1 jaar. Bijna een kwart van de Litouwse economie is dus weggeblazen. Nu gaat de overheid de zaken nog verergeren door de felle herstructureringen door te voeren. Nu zoals al gezegd, ofwel gaat de overheid zwaar besparen en dat zal de economie pijn doen (op zeer lange termijn wél positief), ofwel gaan ze de munt devalueren. De komende jaren is pijn niet te vermijden voor de Balten. Zware pijn.

13) De wereldhandel is abrupt stilgevallen. Protectionisme, handelsoorlogen zullen de kop opsteken. Het gasdispuut tussen Rusland en Oekraïne slechts een klein voorbeeld. Wanneer landen het munten tegen elkaar gaan devalueren, zal protectionisme onder de vorm van kapitaalcontroles en handelstarieven niet te stoppen zijn. De globalisering zal voor een paar jaar plat liggen. Hebt u er al aan gedacht: wat als internetproviders failliet gaan en de gevolgen wanneer u geen toegang meer hebt tot het wereldwijde web?
Coming. Landen zijn het munten tegen elkaar aan het devalueren doordat al hun centrale banken aan QE (quantitative easing), kwantitatieve versoepeling, doen. In mensentaal: geld drukken. Dit zijn ze echt sinds februari, maart beginnen doen in grote getale om de obligaties van hun overheden op te kopen. Het is iets wat enkel zal toenemen. Een desastreus beleid dat hyperinflatie zal creëren als ze dit niet stopzetten en terugdraaien. Volgens mij gaan ze niet terugdraaien en kunnen ze eigenlijk al voor een groot deel niet meer terugdraaien. Het is ook de verborgen agenda van de overheden en de centrale banken om geld te drukken om zo de schuldenlast (de last van de obligaties) te verlichten.

14) Zijn aandelen interessant? Zonder goud in de portefeuille zijn aandelen te riskant. In de huidige deflatoire omgeving kunnen aandelen nog serieuze klappen krijgen. Wanneer hyperinflatie een feit is (en ik kan dit van waar we nu staan niet exact zeggen), zullen aandelen gigantisch stijgen (maar daarom niet meer stijgen dan de inflatie). Bankaandelen blijven af te raden. Grondstofaandelen zoals goud- of zilvermijnaandelen hebben de voorbije maanden ook zware klappen gekregen (vb. Yamana Gold, First Majestic Silver) maar zullen zowel in de komende deflatie als inflatie hun nut bewijzen. Niets gaat echter boven fysiek goud of zilver. We gaan de komende jaren terug naar een zeer materiële wereld. Uiteindelijk zal dit ook leiden tot meer oorlogen om grondstoffen.
Thinking. Aandelenbeurzen zijn gestegen maar sinds enkele weken kijk ik met argwaan naar de enorme stijgingen van de Chinese, Russische en Braziliaanse beurzen. Hoewel deze beurzen en deze economieën op lange termijn de crisis, de depressie het best zullen overleven en als de winnaars er uit zullen komen, zijn ze nu zo ver doorgestegen dat een correctie van deze beurzen de westerse beurzen in de val kan meesleuren.

Een grafiek van de Braziliaanse beurs (wit), de Chinese beurs (rood), de Russische beurs (geel) tegenover goud (groen). (wel niet upgedate sinds eind mei 2009)

De goudprijs is duidelijk minder gestegen maar daalde ook minder sterk de afgelopen jaren. Minder volatiliteit. Minder angst om uit de markt te stappen als belegger, zo loop je minder de kans dat je op de bodem verkoopt of op de top koopt wat hier desastreuze gevolgen zou hebben. Op zéér lange termijn geloof ik wel in Chinese of Braziliaanse beurs, maar dan spreek ik wel over 15 à 20 jaar. De beurzen kunnen sindsdien wel stijgen dankzij het geld drukken van de overheid maar dit zal uiteindelijk ook goud omhoog stuwen.

15) Tegen 2017 zal het ergste voorbij zijn. Maar nu is het nog steeds 2009.
In progress. De Tweede Grote Depressie is echt begonnen. Geloof het of niet.

Schokkende grafieken: De blauwe lijn toont wat er gebeurde in de jaren 1930. De rode lijn toont wat er nu gebeurt.

De overheidstekorten:




Eerste Depressie versus Nu: wereld industriële output zakt ineen:



Eerste Depressie versus Nu: volume in de wereldhandel stort ineen.