“We waren bankroet. Maar we komen terug!”
Deze woorden kunnen tegenwoordig uit de mond komen van zoveel verschillende mensen. Zo goed als alle voorzitters & CEO’s van banken kunnen deze zin gebruiken. Om de miserie van het verleden aan te duiden, om toe te geven hoe slecht het wel ging en hoe diep de crisis hen getroffen had. Maar ook om aan te duiden hoezeer ze hun best aan het doen zijn om terug de beste te worden.
Deze woorden kunnen tegenwoordig niet alleen uit de mond komen van bankiers, maar ook van managers van allerhande bedrijven. Want het aantal faillissementen loopt nu al maanden hoog op. Ook particulieren kunnen met deze zin afkomen want vele huishoudens zijn al bankroet gegaan (dit zorgde ervoor ze bijvoorbeeld hun huis niet meer konden afbetaalden, wat de huizencrash in gang zette nadat banken teveel goedkope leningen hadden verstrekt). Vele mensen zijn persoonlijk bankroet nu de werkloosheid wereldwijd aan het pieken is, hun inkomen is weggevallen maar de kosten om te leven zijn dat niet, de hypotheek moet maandelijks afgelost worden en dit vaak nog eens met andere leningen voor een auto, een reis of weet ik wat allemaal. De conclusie is dat al deze bedrijven en personen bankroet zijn gegaan of het bankroet dreigt omdat men teveel schulden had opgenomen en men die schulden opeens niet meer kon financieren. Een andere conclusie is dat er nog veel strijdvaardigheid is. Namelijk, dat velen nog denken “terug te kunnen komen”. Het ergste van de crisis is nu voorbij, zo denkt de algemene opinie nu. Het is nu tijd om te herstellen. En iedereen wil het snelst herstellen, om opnieuw de eerste, de beste en de rijkste te worden.
Maar de waanzinnige one-liner die ik hierboven als titel gebruik, komt niet uit de mond van een (ex-) CEO van een van de vele gefaalde banken in het Westen, noch uit de mond van een andere bedrijfsleider, noch uit de mond van een fabrieksarbeider die zijn job kwijt is voor maanden en daardoor persoonlijk bankroet ging.
“Are we broke?” vroeg de Amerikaanse tv-presentator Jon Stewart aan Nancy Pelosi in een televisie-interview. En met “we” bedoelde hij de Verenigde Staten van Amerika als land, als overheid. Is de overheid failliet?
Nancy Pelosi antwoordde met een ongekende (bijna ontroerende) directheid: “We were broke. But we’re coming back!”.
Nancy Wie? Ik deed een kleine rondvraag onder hoogopgeleiden met de vraag of iemand van hen Nancy Pelosi kende. Niemand kende haar. Nochtans is Nancy Pelosi (misschien uitgezonderd Michelle Obama) de meest hooggeplaatste vrouw in de Verenigde Staten. Zij is voorzitster van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigde (het Lagerhuis van het Amerikaanse Congres en de belangrijkste wetgevende instantie in de VS, vergelijkbaar met een Parlement zoals we dat in Europa kennen).
Het interview met Nancy kan je hier eens bekijken en het is zeker de moeite waard. Eigenlijk zal je het volgende uit de mond van Nancy Pelosi horen: “Hahaha we were broke. But we’re coming back! Hahahahahaha!!!”
"It makes sense in the larger sense, aldus Pelosi" Oh my god!!
En zo is Pelosi aan het doorbabbelen over de economische steunmaatregelen van de overheid en plots (4.09) vraagt Stewart: "Can we just print money?"
En die Pelosi doet geen moeite om rond de pot te draaien hoor: "Oh, they do!!", antwoordt ze onmiddellijk.
Problem solved, denk ik. Buy gold.
En even later (4.25) zegt Stewart over het geld drukken: "But it's not based on gold anymore. We can really do what we want. No one has to know."
En Pelosi: "Hahahaha!! Stop right there"
Don't stop. Buy gold.
Eigenlijk is het bedoeld als een zeer grappig interview maar toen ik het zag, lag het huilen me nader dan het lachen. Het is op zo’n momenten dat je het einde van een grootmacht voelt naderen. Het einde van een wereldrijk dat de twintigste eeuw heeft gedomineerd. Dit einde zal opeens met de deur in huis vallen. Het zal plots gebeuren hoewel vele malen voordien er al was gewaarschuwd dat de politiek van de grootmacht niet houdbaar was op lange termijn. Dus de voorzitster van het Amerikaanse huis van Afgevaardigden geeft toe dat de VS bankroet was. Het interview dateert van April 2009. En ze zegt dat Amerika vanaf dan aan het ‘terugkomen” is.
Kijk eens naar de schuldenklok, “the debt clock”, van de Verenigde Staten. De klikt tikt niet meer. Ze raast gewoon door als een bezetene. Het is niet meer vijf voor twaalf. Ook niet vijf na twaalf. Het is waarschijnlijk ergens rond kwart voor twee. De meerderheid denkt dat ze nog kunnen feesten maar ze zouden beter in hun bed kruipen. De schulden die de Amerikaanse overheid aan het verzamelen zijn, zullen ze nooit meer kunnen terugbetalen. Het zal niet gebeuren. Nu niet en nooit niet. Dit is de conclusie die je moet vaststellen als je realistisch wil zijn. De VS kan enkel nog de schulden terugbetalen als er een wereldmirakel plaatsvindt en om dat mirakel te laten voltrekken hadden de leiders de gehanteerde politiek waarmee het land bestuurd wordt zo snel en drastisch als mogelijk moeten veranderen. Amerika had nood aan “change”, dat wist de bevolking ook heel goed. Obama anticipeerde hierop maar hij heeft niets gekeerd. Dé verandering die Obama doorvoerde is dat hij nog méér van het zelfde creëerde. Méér schulden, meer geld drukken en goedkoop krediet verlenen, dezelfde mensen als adviseurs als tijdens de vorige administraties (waarom gaf hij Bernanke die werd aangesteld door Bush geen ontslag?, waarom haalde hij Larry Summers (adviseur onder Clinton) terug, waarom blijft hij Goldman Sachs werknemers topjobs geven bij de overheid?) Dé verandering van Obama is dat hij zoveel verandert door niets te veranderen en, erger nog, op een onuitgegeven manier de gehanteerde politiek van de laatste decennia in het kwadraat en met explosief versnellende kracht doorvoert.
Iedereen die aandachtig de geschiedenis van overheden bestudeert, kan weten dat eenmaal een overheid zoveel schulden heeft opgebouwd als de VS dat nu gedaan heeft, die schulden nooit meer worden terugbetaald. Er is geen precedent in de wereldgeschiedenis waar dat wel het geval was. Weimar Duitsland betaalde zelfs ondanks de hyperinflatie niet al zijn schulden terug in waardeloos geworden marken. De mark hadden ze waardeloos gemaakt en dan nog betaalden ze niet alles terug. Eerst zijn er schulden en dan komt de waanzin.
Alle overheden gingen in dergelijke verregaande gevallen van schuldopeenstapeling in wanbetaling en dit op de een of andere manier. Dat wordt in het jargon een ‘default’ genoemd. Een land kan dan besluiten de schulden af te betalen door geld te drukken (wat het geld én de schulden waardeloos maakt, hyperinflatie), een land kan de munt devalueren (van de een op andere dag, en een vorm van hyperinflatie), een land kan besluiten dat ze als overheid niet meer in staat is om het welvaartssysteem van de burgers te garanderen (de pensioenen worden niet meer uitbetaald, ambtenaren worden ontslaan, etc.), een land kan besluiten dat ze de uitstaande schulden (die andere landen via obligaties eerder hadden gekocht) niet meer zullen terugbetalen. Er zijn tientallen mogelijkheden waaruit overheden kunnen kiezen welke verplichtingen ze laten vallen eenmaal de schulden niet meer terug te betalen zijn, eenmaal de schulden niet meer kunnen worden verkocht aan het buitenland. En dit laatste zal de VS te beurt vallen. Op een bepaald moment zullen ze hun schulden niet meer kunnen verkopen aan het buitenland. In het slechtste geval zal dit zijn wanneer de rest van de wereld al failliet is vóór de VS (dan loop je tegen de financiële grenzen van de wereld aan), maar meer dan waarschijnlijk zullen de Chinezen en co dit niet zo laten gebeuren. De Chinezen, de Russen, ea. zijn de laatste maanden aan het herbekijken hoe lang ze nog schulden van de VS zullen kopen en hoeveel ze nog zullen kopen. Het is me (voorlopig nog) onduidelijk of ze nu al minder schulden (obligaties) aan het opkopen zijn, of dat ze meer schulden kopen dan voorheen maar dat dit gewoon komt omdat de VS meer schulden uitgeeft. Hoe dan ook, op een bepaald moment loopt dit systeem tegen bepaald financiële grenzen aan van wat mogelijk is.
Er is echter ook een algemeen geloof (ook onder hoogopgeleiden, politici en professoren) dat een land niet failliet kan gaan. En daarmee wuift men dan ook weg dat er ooit zulke doemscenario’s kunnen plaatsvinden in de toekomst. Echter, zij dwalen.
Op wikipedia vind ik: “Sovereign borrowers such as nation-states generally are not subject to bankruptcy courts in their own jurisdiction, and thus may be able to default without legal consequences.” Natiestaten kunnen dus niet bankroet gaan in de technische zin van het woord, waarbij men voor het gerecht moet komen, et cetera. Zij zijn dan ook niet gevoelig aan de wettelijke gevolgen zoals een bedrijf dat is bij faillissement. Misschien zijn er geen wettelijke gevolgen (wtf, de overheid kan toch de wet veranderen als zij dat wensen, zij is de facto ook de wetgevende én uitvoerende én rechterlijke macht. En laat ons niet spreken over de scheiding der machten vooraleer we gedesillusioneerd raken). Misschien zijn er dus geen wettelijke gevolgen maar dit betekent niet dat er geen economische en sociale gevolgen zijn eenmaal een land zijn schulden niet meer kan terugbetalen. En dit is het belangrijkste, wat telt als burger, als belegger, als iemand die belegd is in papiergeld uitgegeven door de overheid, belegd in pensioenen gegarandeerd door de overheid, belegd in aandelen van bedrijven (banken, ea.) gered en gegarandeerd door de overheid, en zo voort. Een ding is duidelijk: er zijn ALTIJD gevolgen. Politici en machtshebbenden zullen altijd en zo vaak als ze kunnen dit tegenspreken. En als ze toch zeggen dat er gevolgen zullen zijn, zullen ze zeggen dat ze die gevolgen kunnen uitstellen tot ver in de toekomst, of drastisch zullen reduceren.
(Of zoals Nancy Pelosi, zullen ze zeggen dat het ergste achter ons ligt en de come-back snel zal plaatsvinden.)
Dit is wat er wereldwijd nu gaande is in discussies met betrekking tot de duurzaamheid van overheidsfinanciën in de westerse wereld. Het probleem van de overheidsschulden in de Verenigde Staten is geen alleenstaand geval. Zo goed als alle Europese staten hebben hetzelfde probleem, de een al onder een ergere vorm dan de ander. De conclusie is dat het Westen bankroet is en het eigenlijk zo goed als te laat is om nog aan de gevolgen te ontsnappen. We kunnen nog altijd actie ondernemen om de gevolgen te minimaliseren maar de huidige stappen die westerse overheden ondernemen maken enkel duidelijk dat ze het probleem niet gaan reduceren maar wel degelijk verergeren.
Er is in België een grote discussie losgebarsten. Ik volg amper nog Belgische nieuwskanalen maar het heeft dan toch mijn aandacht getrokken dat in twee Belgische kranten (en waarschijnlijk ook de andere), namelijk De Standaard en De Tijd, een grote discussie is losgebarsten over de overheidsfinanciën van België. De discussie ontstond nadat bekend werd gemaakt dat het begrotingstekort dit jaar zou oplopen tot 25 miljard euro. De schok drong pas echt door toen federaal minister van Begroting Guy Vanhengel met de quote “België is virtueel failliet” op de voorpagina van de zaterdagkrant van De Standaard kwam. 25 miljard euro te kort. Dat is 1000 miljard oude Belgische franken. Dat is één BILJOEN oude Belgische franken. Te kort dit jaar. En volgend jaar? Waarschijnlijk meer.
Er moet bespaard worden in België, zeggen de meeste politici nu het al véél te laat is. De meeste willen hier en daar een paar miljard besparen. Het zal al moeilijk zijn om dit te bewerkstelligen, maar dan zijn er nog altijd de grootste onnozelaars die zeggen dat er niet moet bespaard worden: met name Elio Di Rupo. De Waalse socialistische partijvoorzitter zorgt ervoor dat de homofobie in Vlaanderen binnenkort hoge toppen zal scheren. (Het eerste wat ikzelf zou doen als de tweede Belgische Revolutie losbreekt, is de doodstraf herinvoeren en Elio Di Rupo als eerste executeren. Die persoon is compleet onbekwaam en rijdt het land lachend de afgrond in.) Enfin, ik dwaal af.
Politici in België zijn aan het uitzoeken waar ze kunnen besparen. Maar wat ze nog meer zullen uitzoeken is waar ze extra uitkomsten kunnen vinden. Door de crisis verminderen de inkomsten van de staat en verhogen de uitgaven. Bedrijven maken minder winst en moeten dan minder belastingen betalen op die winst; dit is een van de zaken die de inkomsten doet verlagen. Er zijn meer mensen die (technisch) werkloos worden en een uitkering krijgen: dit is een van de zaken waarom de uitgaven verhogen. Dit resulteert uiteindelijk allemaal in een gat in de begroting. En terwijl de begroting normaal enorme overschotten zou moeten boeken om de vergrijzing, die binnenkort zal toeslaan, te financieren. Die vergrijzing zullen ze niet kunnen financieren want we zijn failliet. Voorlopig kunnen we nog meer schulden aangaan, want het buitenland wil die schulden nog opkopen. Maar net als bij de VS, zal ook bij België er een moment komen waarbij het buitenland minder van onze schulden gaat opkopen. Dan zal het allemaal héél snel gaan. Dan zal België een lening nodig hebben van het IMF, zal België misschien uit de eurozone moeten stappen. Maar het kan evengoed zijn dat men de euro gaat devalueren omdat vele andere Europese landen dezelfde problemen hebben als België. Dan zal België de uitgaven moeten herstructureren zoals Letland en IJsland dat nu al moeten doen. Dan krijg je rare situaties waarbij zelfs leraars in grote getallen worden ontslaan. Dan zijn er geen zekerheden meer. Er is zelfs geen zekerheid dat het IMF ons kan helpen want het IMF moet zoveel landen helpen. En wie helpt het IMF? Uiteindelijk de lidstaten? Zo kreeg het IMF op de top van de G-20 dit voorjaar 1000 miljard dollar (ongeveer, denk ik). Dat zal nooit genoeg zijn maar hoe kan men het IMF financieren als de lidstaten die de financiers zijn zelf bankroet gaan. Het IMF maakt dit weekend bekend dat er nu definitief 400 ton goud wordt verkocht. Ja, ze kunnen hun goud verkopen. Het zal opgekocht worden aan een hogere prijs, het zal de goudprijs omhoog duwen in plaats van omlaag, omdat goud schaars is en vele landen (waaronder China, Rusland, Brazilië, Saoedi-Arabië) goud willen kopen omdat goud de laatste zekerheid biedt.
Politici in België zoeken uit hoe ze de inkomsten kunnen verhogen en er werd geopperd dat men de belastingen op de pensioenfondsen sneller zou innen. Dit is heel belangrijk!!! Dit idee werd als een ballonnetje opgelaten, blijkbaar gaat men het niet uitvoeren maar het zegt veel. Het zegt dat men als de nood het grootst is alles pakken wat men kan pakken. De overheid zal overal geld pakken en zeker waar er veel is. Er zit een massa geld in de Belgische pensioenfonden (wel serieus wat minder na de aandelencrash) en is hierdoor een aantrekkelijk doelwit voor de overheid die op zoek is naar geld. Maar ik heb hier al eerder geopperd dat pensioenfondsen een doelwit zullen vormen voor de gulzige westerse overheden. Belastingen op pensioenfondsen vervroegd innen is een begin. De overheid gaat langzaam maar zeker te werk om de vermogens van de burgers te stelen. Zoals ik zelf hier eerder heb geschreven, zijn overheden in staat om pensioenfondsen te confisceren. Dit wil zeggen dat overheden dit geld mogelijk kunnen opeisen. Zij kunnen dit opeisen in naam van het groter belang, het nationaal belang, om de crisis te bestrijden en de overheid het geld nodig heeft om te herverdelen. Ik zeg niet dat dit 100% zeker gaat gebeuren, maar er is een mogelijkheid dat dit gebeurt. En de kans dat dit gebeurt, is groter over een lange periode. Ik bedoel daarmee dat de kans groter is dat je dit zal meemaken als je pensioen nog veraf ligt. Maar de grootste groep die in pensioenfondsen belegd zijn in België, zijn jongeren onder de 30-35 jaar. De kans dat zij dergelijke drastische ingreep meemaken in hun leven is niet onbestaande. De kans is echter véél groter dat de waarde van hun pensioenfonds zal opgegeten worden door ofwel zware inflatie, ofwel dalende aandelenmarkten, ofwel een combinatie van beide. Een scenario van zware inflatie is voordeliger voor politici (dat zij de inflatie via de gelddrukpersen creëren weet de meerderheid van de bevolking niet, maar een éénmalige actie van confiscatie zou de politici wel zeer onpopulair maken).
Gelukkig is Michel Daerden nu Minister van Pensioenen in België…
Voor de mensen (Nederlanders die deze tekst lezen) die niet alleen Nancy Pelosi niet kennen:
Daar komt nog eens bij dat een pensioenfonds een zeer illiquide belegging is, de tegoeden zijn zeer moeilijk op te vragen voor de pensioenleeftijd, en je weet onmiddellijk waarom pensioenfondsen een slechte belegging zijn.
Hoe dan ook, één ding is zeker, over pensioenfondsen is het laatste nog niet gezegd. Politici beginnen deze vermogens nu te viseren omdat ze geld te kort komen. Ook in Nederland begint men pensioenfondsen te viseren. Maandag stond in het Financieel Dagblad dat de fiscale aftrekbaarheid van de pensioenfondsen ook in Nederland in vraag gesteld wordt. De westerse welvaartstaat staat onder druk en dus zullen in vele westerse landen niet alleen de wettelijke pensioenen onbetaalbaar worden, maar zal de overheid op zoek gaan naar alternatieve financiering, nl. door de pensioenfondsen waarvoor de burgers zelf spaarden te gaan viseren. Het is pervers, maar het heeft er alle schijn van dat het zal gebeuren. De grootste kans is dus dat de overheid op een zogezegd onzichtbare manier het geld van de burgers naar de overheid zal laten stromen, namelijk via inflatie. Een andere mogelijkheid is taxatie. En een nog andere mogelijkheid is confiscatie.
Deze woorden kunnen tegenwoordig uit de mond komen van zoveel verschillende mensen. Zo goed als alle voorzitters & CEO’s van banken kunnen deze zin gebruiken. Om de miserie van het verleden aan te duiden, om toe te geven hoe slecht het wel ging en hoe diep de crisis hen getroffen had. Maar ook om aan te duiden hoezeer ze hun best aan het doen zijn om terug de beste te worden.
Deze woorden kunnen tegenwoordig niet alleen uit de mond komen van bankiers, maar ook van managers van allerhande bedrijven. Want het aantal faillissementen loopt nu al maanden hoog op. Ook particulieren kunnen met deze zin afkomen want vele huishoudens zijn al bankroet gegaan (dit zorgde ervoor ze bijvoorbeeld hun huis niet meer konden afbetaalden, wat de huizencrash in gang zette nadat banken teveel goedkope leningen hadden verstrekt). Vele mensen zijn persoonlijk bankroet nu de werkloosheid wereldwijd aan het pieken is, hun inkomen is weggevallen maar de kosten om te leven zijn dat niet, de hypotheek moet maandelijks afgelost worden en dit vaak nog eens met andere leningen voor een auto, een reis of weet ik wat allemaal. De conclusie is dat al deze bedrijven en personen bankroet zijn gegaan of het bankroet dreigt omdat men teveel schulden had opgenomen en men die schulden opeens niet meer kon financieren. Een andere conclusie is dat er nog veel strijdvaardigheid is. Namelijk, dat velen nog denken “terug te kunnen komen”. Het ergste van de crisis is nu voorbij, zo denkt de algemene opinie nu. Het is nu tijd om te herstellen. En iedereen wil het snelst herstellen, om opnieuw de eerste, de beste en de rijkste te worden.
Maar de waanzinnige one-liner die ik hierboven als titel gebruik, komt niet uit de mond van een (ex-) CEO van een van de vele gefaalde banken in het Westen, noch uit de mond van een andere bedrijfsleider, noch uit de mond van een fabrieksarbeider die zijn job kwijt is voor maanden en daardoor persoonlijk bankroet ging.
“Are we broke?” vroeg de Amerikaanse tv-presentator Jon Stewart aan Nancy Pelosi in een televisie-interview. En met “we” bedoelde hij de Verenigde Staten van Amerika als land, als overheid. Is de overheid failliet?
Nancy Pelosi antwoordde met een ongekende (bijna ontroerende) directheid: “We were broke. But we’re coming back!”.
Nancy Wie? Ik deed een kleine rondvraag onder hoogopgeleiden met de vraag of iemand van hen Nancy Pelosi kende. Niemand kende haar. Nochtans is Nancy Pelosi (misschien uitgezonderd Michelle Obama) de meest hooggeplaatste vrouw in de Verenigde Staten. Zij is voorzitster van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigde (het Lagerhuis van het Amerikaanse Congres en de belangrijkste wetgevende instantie in de VS, vergelijkbaar met een Parlement zoals we dat in Europa kennen).
Het interview met Nancy kan je hier eens bekijken en het is zeker de moeite waard. Eigenlijk zal je het volgende uit de mond van Nancy Pelosi horen: “Hahaha we were broke. But we’re coming back! Hahahahahaha!!!”
"It makes sense in the larger sense, aldus Pelosi" Oh my god!!
En zo is Pelosi aan het doorbabbelen over de economische steunmaatregelen van de overheid en plots (4.09) vraagt Stewart: "Can we just print money?"
En die Pelosi doet geen moeite om rond de pot te draaien hoor: "Oh, they do!!", antwoordt ze onmiddellijk.
Problem solved, denk ik. Buy gold.
En even later (4.25) zegt Stewart over het geld drukken: "But it's not based on gold anymore. We can really do what we want. No one has to know."
En Pelosi: "Hahahaha!! Stop right there"
Don't stop. Buy gold.
Eigenlijk is het bedoeld als een zeer grappig interview maar toen ik het zag, lag het huilen me nader dan het lachen. Het is op zo’n momenten dat je het einde van een grootmacht voelt naderen. Het einde van een wereldrijk dat de twintigste eeuw heeft gedomineerd. Dit einde zal opeens met de deur in huis vallen. Het zal plots gebeuren hoewel vele malen voordien er al was gewaarschuwd dat de politiek van de grootmacht niet houdbaar was op lange termijn. Dus de voorzitster van het Amerikaanse huis van Afgevaardigden geeft toe dat de VS bankroet was. Het interview dateert van April 2009. En ze zegt dat Amerika vanaf dan aan het ‘terugkomen” is.
Kijk eens naar de schuldenklok, “the debt clock”, van de Verenigde Staten. De klikt tikt niet meer. Ze raast gewoon door als een bezetene. Het is niet meer vijf voor twaalf. Ook niet vijf na twaalf. Het is waarschijnlijk ergens rond kwart voor twee. De meerderheid denkt dat ze nog kunnen feesten maar ze zouden beter in hun bed kruipen. De schulden die de Amerikaanse overheid aan het verzamelen zijn, zullen ze nooit meer kunnen terugbetalen. Het zal niet gebeuren. Nu niet en nooit niet. Dit is de conclusie die je moet vaststellen als je realistisch wil zijn. De VS kan enkel nog de schulden terugbetalen als er een wereldmirakel plaatsvindt en om dat mirakel te laten voltrekken hadden de leiders de gehanteerde politiek waarmee het land bestuurd wordt zo snel en drastisch als mogelijk moeten veranderen. Amerika had nood aan “change”, dat wist de bevolking ook heel goed. Obama anticipeerde hierop maar hij heeft niets gekeerd. Dé verandering die Obama doorvoerde is dat hij nog méér van het zelfde creëerde. Méér schulden, meer geld drukken en goedkoop krediet verlenen, dezelfde mensen als adviseurs als tijdens de vorige administraties (waarom gaf hij Bernanke die werd aangesteld door Bush geen ontslag?, waarom haalde hij Larry Summers (adviseur onder Clinton) terug, waarom blijft hij Goldman Sachs werknemers topjobs geven bij de overheid?) Dé verandering van Obama is dat hij zoveel verandert door niets te veranderen en, erger nog, op een onuitgegeven manier de gehanteerde politiek van de laatste decennia in het kwadraat en met explosief versnellende kracht doorvoert.
Iedereen die aandachtig de geschiedenis van overheden bestudeert, kan weten dat eenmaal een overheid zoveel schulden heeft opgebouwd als de VS dat nu gedaan heeft, die schulden nooit meer worden terugbetaald. Er is geen precedent in de wereldgeschiedenis waar dat wel het geval was. Weimar Duitsland betaalde zelfs ondanks de hyperinflatie niet al zijn schulden terug in waardeloos geworden marken. De mark hadden ze waardeloos gemaakt en dan nog betaalden ze niet alles terug. Eerst zijn er schulden en dan komt de waanzin.
Alle overheden gingen in dergelijke verregaande gevallen van schuldopeenstapeling in wanbetaling en dit op de een of andere manier. Dat wordt in het jargon een ‘default’ genoemd. Een land kan dan besluiten de schulden af te betalen door geld te drukken (wat het geld én de schulden waardeloos maakt, hyperinflatie), een land kan de munt devalueren (van de een op andere dag, en een vorm van hyperinflatie), een land kan besluiten dat ze als overheid niet meer in staat is om het welvaartssysteem van de burgers te garanderen (de pensioenen worden niet meer uitbetaald, ambtenaren worden ontslaan, etc.), een land kan besluiten dat ze de uitstaande schulden (die andere landen via obligaties eerder hadden gekocht) niet meer zullen terugbetalen. Er zijn tientallen mogelijkheden waaruit overheden kunnen kiezen welke verplichtingen ze laten vallen eenmaal de schulden niet meer terug te betalen zijn, eenmaal de schulden niet meer kunnen worden verkocht aan het buitenland. En dit laatste zal de VS te beurt vallen. Op een bepaald moment zullen ze hun schulden niet meer kunnen verkopen aan het buitenland. In het slechtste geval zal dit zijn wanneer de rest van de wereld al failliet is vóór de VS (dan loop je tegen de financiële grenzen van de wereld aan), maar meer dan waarschijnlijk zullen de Chinezen en co dit niet zo laten gebeuren. De Chinezen, de Russen, ea. zijn de laatste maanden aan het herbekijken hoe lang ze nog schulden van de VS zullen kopen en hoeveel ze nog zullen kopen. Het is me (voorlopig nog) onduidelijk of ze nu al minder schulden (obligaties) aan het opkopen zijn, of dat ze meer schulden kopen dan voorheen maar dat dit gewoon komt omdat de VS meer schulden uitgeeft. Hoe dan ook, op een bepaald moment loopt dit systeem tegen bepaald financiële grenzen aan van wat mogelijk is.
Er is echter ook een algemeen geloof (ook onder hoogopgeleiden, politici en professoren) dat een land niet failliet kan gaan. En daarmee wuift men dan ook weg dat er ooit zulke doemscenario’s kunnen plaatsvinden in de toekomst. Echter, zij dwalen.
Op wikipedia vind ik: “Sovereign borrowers such as nation-states generally are not subject to bankruptcy courts in their own jurisdiction, and thus may be able to default without legal consequences.” Natiestaten kunnen dus niet bankroet gaan in de technische zin van het woord, waarbij men voor het gerecht moet komen, et cetera. Zij zijn dan ook niet gevoelig aan de wettelijke gevolgen zoals een bedrijf dat is bij faillissement. Misschien zijn er geen wettelijke gevolgen (wtf, de overheid kan toch de wet veranderen als zij dat wensen, zij is de facto ook de wetgevende én uitvoerende én rechterlijke macht. En laat ons niet spreken over de scheiding der machten vooraleer we gedesillusioneerd raken). Misschien zijn er dus geen wettelijke gevolgen maar dit betekent niet dat er geen economische en sociale gevolgen zijn eenmaal een land zijn schulden niet meer kan terugbetalen. En dit is het belangrijkste, wat telt als burger, als belegger, als iemand die belegd is in papiergeld uitgegeven door de overheid, belegd in pensioenen gegarandeerd door de overheid, belegd in aandelen van bedrijven (banken, ea.) gered en gegarandeerd door de overheid, en zo voort. Een ding is duidelijk: er zijn ALTIJD gevolgen. Politici en machtshebbenden zullen altijd en zo vaak als ze kunnen dit tegenspreken. En als ze toch zeggen dat er gevolgen zullen zijn, zullen ze zeggen dat ze die gevolgen kunnen uitstellen tot ver in de toekomst, of drastisch zullen reduceren.
(Of zoals Nancy Pelosi, zullen ze zeggen dat het ergste achter ons ligt en de come-back snel zal plaatsvinden.)
Dit is wat er wereldwijd nu gaande is in discussies met betrekking tot de duurzaamheid van overheidsfinanciën in de westerse wereld. Het probleem van de overheidsschulden in de Verenigde Staten is geen alleenstaand geval. Zo goed als alle Europese staten hebben hetzelfde probleem, de een al onder een ergere vorm dan de ander. De conclusie is dat het Westen bankroet is en het eigenlijk zo goed als te laat is om nog aan de gevolgen te ontsnappen. We kunnen nog altijd actie ondernemen om de gevolgen te minimaliseren maar de huidige stappen die westerse overheden ondernemen maken enkel duidelijk dat ze het probleem niet gaan reduceren maar wel degelijk verergeren.
Er is in België een grote discussie losgebarsten. Ik volg amper nog Belgische nieuwskanalen maar het heeft dan toch mijn aandacht getrokken dat in twee Belgische kranten (en waarschijnlijk ook de andere), namelijk De Standaard en De Tijd, een grote discussie is losgebarsten over de overheidsfinanciën van België. De discussie ontstond nadat bekend werd gemaakt dat het begrotingstekort dit jaar zou oplopen tot 25 miljard euro. De schok drong pas echt door toen federaal minister van Begroting Guy Vanhengel met de quote “België is virtueel failliet” op de voorpagina van de zaterdagkrant van De Standaard kwam. 25 miljard euro te kort. Dat is 1000 miljard oude Belgische franken. Dat is één BILJOEN oude Belgische franken. Te kort dit jaar. En volgend jaar? Waarschijnlijk meer.
Er moet bespaard worden in België, zeggen de meeste politici nu het al véél te laat is. De meeste willen hier en daar een paar miljard besparen. Het zal al moeilijk zijn om dit te bewerkstelligen, maar dan zijn er nog altijd de grootste onnozelaars die zeggen dat er niet moet bespaard worden: met name Elio Di Rupo. De Waalse socialistische partijvoorzitter zorgt ervoor dat de homofobie in Vlaanderen binnenkort hoge toppen zal scheren. (Het eerste wat ikzelf zou doen als de tweede Belgische Revolutie losbreekt, is de doodstraf herinvoeren en Elio Di Rupo als eerste executeren. Die persoon is compleet onbekwaam en rijdt het land lachend de afgrond in.) Enfin, ik dwaal af.
Politici in België zijn aan het uitzoeken waar ze kunnen besparen. Maar wat ze nog meer zullen uitzoeken is waar ze extra uitkomsten kunnen vinden. Door de crisis verminderen de inkomsten van de staat en verhogen de uitgaven. Bedrijven maken minder winst en moeten dan minder belastingen betalen op die winst; dit is een van de zaken die de inkomsten doet verlagen. Er zijn meer mensen die (technisch) werkloos worden en een uitkering krijgen: dit is een van de zaken waarom de uitgaven verhogen. Dit resulteert uiteindelijk allemaal in een gat in de begroting. En terwijl de begroting normaal enorme overschotten zou moeten boeken om de vergrijzing, die binnenkort zal toeslaan, te financieren. Die vergrijzing zullen ze niet kunnen financieren want we zijn failliet. Voorlopig kunnen we nog meer schulden aangaan, want het buitenland wil die schulden nog opkopen. Maar net als bij de VS, zal ook bij België er een moment komen waarbij het buitenland minder van onze schulden gaat opkopen. Dan zal het allemaal héél snel gaan. Dan zal België een lening nodig hebben van het IMF, zal België misschien uit de eurozone moeten stappen. Maar het kan evengoed zijn dat men de euro gaat devalueren omdat vele andere Europese landen dezelfde problemen hebben als België. Dan zal België de uitgaven moeten herstructureren zoals Letland en IJsland dat nu al moeten doen. Dan krijg je rare situaties waarbij zelfs leraars in grote getallen worden ontslaan. Dan zijn er geen zekerheden meer. Er is zelfs geen zekerheid dat het IMF ons kan helpen want het IMF moet zoveel landen helpen. En wie helpt het IMF? Uiteindelijk de lidstaten? Zo kreeg het IMF op de top van de G-20 dit voorjaar 1000 miljard dollar (ongeveer, denk ik). Dat zal nooit genoeg zijn maar hoe kan men het IMF financieren als de lidstaten die de financiers zijn zelf bankroet gaan. Het IMF maakt dit weekend bekend dat er nu definitief 400 ton goud wordt verkocht. Ja, ze kunnen hun goud verkopen. Het zal opgekocht worden aan een hogere prijs, het zal de goudprijs omhoog duwen in plaats van omlaag, omdat goud schaars is en vele landen (waaronder China, Rusland, Brazilië, Saoedi-Arabië) goud willen kopen omdat goud de laatste zekerheid biedt.
Politici in België zoeken uit hoe ze de inkomsten kunnen verhogen en er werd geopperd dat men de belastingen op de pensioenfondsen sneller zou innen. Dit is heel belangrijk!!! Dit idee werd als een ballonnetje opgelaten, blijkbaar gaat men het niet uitvoeren maar het zegt veel. Het zegt dat men als de nood het grootst is alles pakken wat men kan pakken. De overheid zal overal geld pakken en zeker waar er veel is. Er zit een massa geld in de Belgische pensioenfonden (wel serieus wat minder na de aandelencrash) en is hierdoor een aantrekkelijk doelwit voor de overheid die op zoek is naar geld. Maar ik heb hier al eerder geopperd dat pensioenfondsen een doelwit zullen vormen voor de gulzige westerse overheden. Belastingen op pensioenfondsen vervroegd innen is een begin. De overheid gaat langzaam maar zeker te werk om de vermogens van de burgers te stelen. Zoals ik zelf hier eerder heb geschreven, zijn overheden in staat om pensioenfondsen te confisceren. Dit wil zeggen dat overheden dit geld mogelijk kunnen opeisen. Zij kunnen dit opeisen in naam van het groter belang, het nationaal belang, om de crisis te bestrijden en de overheid het geld nodig heeft om te herverdelen. Ik zeg niet dat dit 100% zeker gaat gebeuren, maar er is een mogelijkheid dat dit gebeurt. En de kans dat dit gebeurt, is groter over een lange periode. Ik bedoel daarmee dat de kans groter is dat je dit zal meemaken als je pensioen nog veraf ligt. Maar de grootste groep die in pensioenfondsen belegd zijn in België, zijn jongeren onder de 30-35 jaar. De kans dat zij dergelijke drastische ingreep meemaken in hun leven is niet onbestaande. De kans is echter véél groter dat de waarde van hun pensioenfonds zal opgegeten worden door ofwel zware inflatie, ofwel dalende aandelenmarkten, ofwel een combinatie van beide. Een scenario van zware inflatie is voordeliger voor politici (dat zij de inflatie via de gelddrukpersen creëren weet de meerderheid van de bevolking niet, maar een éénmalige actie van confiscatie zou de politici wel zeer onpopulair maken).
Gelukkig is Michel Daerden nu Minister van Pensioenen in België…
Voor de mensen (Nederlanders die deze tekst lezen) die niet alleen Nancy Pelosi niet kennen:
Daar komt nog eens bij dat een pensioenfonds een zeer illiquide belegging is, de tegoeden zijn zeer moeilijk op te vragen voor de pensioenleeftijd, en je weet onmiddellijk waarom pensioenfondsen een slechte belegging zijn.
Hoe dan ook, één ding is zeker, over pensioenfondsen is het laatste nog niet gezegd. Politici beginnen deze vermogens nu te viseren omdat ze geld te kort komen. Ook in Nederland begint men pensioenfondsen te viseren. Maandag stond in het Financieel Dagblad dat de fiscale aftrekbaarheid van de pensioenfondsen ook in Nederland in vraag gesteld wordt. De westerse welvaartstaat staat onder druk en dus zullen in vele westerse landen niet alleen de wettelijke pensioenen onbetaalbaar worden, maar zal de overheid op zoek gaan naar alternatieve financiering, nl. door de pensioenfondsen waarvoor de burgers zelf spaarden te gaan viseren. Het is pervers, maar het heeft er alle schijn van dat het zal gebeuren. De grootste kans is dus dat de overheid op een zogezegd onzichtbare manier het geld van de burgers naar de overheid zal laten stromen, namelijk via inflatie. Een andere mogelijkheid is taxatie. En een nog andere mogelijkheid is confiscatie.
![[Most Recent Quotes from www.kitco.com]](http://www.kitconet.com/images/sp_en_6.gif)
![[Most Recent Quotes from www.kitco.com]](http://www.kitconet.com/images/live/s_gold.gif)
Posts
